Muzea i Galerie w Zakopanem

Muzea i Galerie w Zakopanem

Zakopane nie istniałoby bez sztuki. To artyści zdefiniowali w większości naszą kulturę. Muzea i galerie po dziś dzień podtrzymują pamięć o ich dokonaniach oraz pielęgnują góralskie dziedzictwo, co pokazuje, że Zakopane cały czas żyje duchem tradycji.

Artystyczna tożsamość miasta

Sztuka od zawsze stanowiła fundament Zakopanego. W 1873 roku Tytus Chałubiński, odkrywając uzdrowiskowy klimat, przekształcił małą, górską osadę w modny kurort i ośrodek turystyczny. W rezultacie miasto zaczęło przyciągać wielu intelektualistów. Uwaga artystów nie była jednak skierowana wyłącznie na piękno Tatr. Ich zainteresowanie przykuła również sztuka ludowa Podhala. Jako jeden z pierwszych zwrócił na nią uwagę Stanisław Witkiewicz.

Malarz, ilustrator i publicysta uznał, że architektura, rzeźba i malarstwo Zakopanego jest zachowaniem pierwotnego stylu prapolskiego. Zainspirowany ideą kanonu odrodzonej sztuki, stworzył Styl Zakopiański i wraz z innymi artystami ukształtował unikalną tożsamość miasta.

Wizja Juliusza Zborowskiego

Zakopane jako ośrodek artystyczny i kulturowy mieści dużą liczbę muzeów, galerii i pensjonatów muzealnych. Największe i najstarsze z nich to Muzeum Tatrzańskie im. Tytusa Chałubińskiego, założone w 1888 roku. Posiada ono 12 filii, rozproszonych po różnych zakątkach miasta.

Juliusz Zborowski był pierwszym i długoletnim dyrektorem Muzeum Tatrzańskiego. Jego kadencja trwała aż 43 lata, od 1922 do 1965 roku. W okresie jego dyrekcji muzeum pozyskało wiele eksponatów oraz przeszło rewolucję i rozkwit. Jako historyk sztuki, muzeolog i regionalista, Zborowski miał ogromny wpływ na to, jak muzea stały się ważną częścią Zakopanego. Z początku Muzeum Tatrzańskie było tylko jednym budynkiem, ale wizjoner postanowił to zmienić. Jego idea polegała na przekształceniu muzeum z jednej centralnej placówki w rozproszony system oddziałów, czyli filii. Każda z nich miała odgrywać inną rolę w ochronie dziedzictwa kulturowego. Eksponaty przestały być gromadzone tylko w jednym budynku, w szklanych gablotach, a zostały przeniesione do autentycznych góralskich chat.

Nowy system Juliusza Zborowskiego uchronił wiele cennych dzieł i zabytków architektonicznych takich jak Willa Koliba, Willa Oksza lub Willa Atma przed zniszczeniem, lub zapomnieniem, nadając im nową, edukacyjną funkcję. Jego wizja nie ograniczała się jednak tylko do przeszłości. Miał on otwarty umysł, również na nowoczesność. Włączył do swojego systemu muzealnego, galerie twórczości awangardowego rzeźbiarza Władysława Hasiora, pokazując tym, że Muzeum Tatrzańskie jest instytucją żywą, integrującą tradycję i współczesne kierunki w sztuce. Juliusz Zborowski zmienił sposób, w jaki miasto postrzegało i chroniło swoje dziedzictwo. Jego idea zachowała do dziś, autentycznego ducha miejsca.

Muzea

Muzea odgrywają kluczową rolę w życiu Zakopanego. Nie udostępniają samych eksponatów, ale utrwalają tożsamości miasta i dziedzictwa kultury góralskiej, chronią architektoniczne symbole regionu oraz pielęgnują pamięć o twórcach. Ich wpływ jest wieloaspektowy. Muzea są również centrum wiedzy i rozrywki, edukują oraz przekazują wartości intelektualne. Dzięki działaniom muzealnym Zakopane jest miastem o spójnym i artystycznie znaczącym, stylu.

Jak wcześniej było wspomniane, Zakopane liczy wiele placówek muzealnych. Jedną z nich jest Willa Koliba, czyli muzeum Stylu Zakopiańskiego. Obiekt zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza w latach 1891-1892. Willa jest pierwszym budynkiem w stylu zakopiańskim. To żywy pomnik idei Witkiewicza, która polegała na pogodzeniu ludowego budownictwa z potrzebami wygody i piękna. W muzeum prezentowane są oryginalne wnętrza, meble i przedmioty codziennego użytku zaprojektowane w tym przełomowym stylu.

Kolejnym z filii jest Muzeum Kornela Makuszyńskiego, Opolanka. Dawne mieszkanie jednego z najpopularniejszych pisarzy dla dzieci, w tym autora Przygód Koziołka Matołka. Jest to drugie w Zakopanem muzeum biograficzno-literackie po Kasprowiczowskiej Harendzie. Opolanka posiada obfite zbiory z całego życia pisarza. Od rękopisów, listów po dorobek kolekcjonerski innych dzieł sztuki. Sam budynek reprezentuje modny w okresie międzywojennym funkcjonalizm, dostosowany do lokalnych warunków klimatycznych. Muzeum powstało w 1966 roku ze zbiorów ofiarowanych miastu przez Janinę Gluzińską-Makuszyńską, wdowę po pisarzu. To właśnie dzięki jej staraniom zawdzięczamy, że pamięć o artyście trwa do dziś.

Galerie

Galerie sztuki w Zakopanem są uzupełnieniem pracy muzeów. Skupiają się na promocji, współczesnej aktywności artystycznej i wizerunku miasta. Prestiżowe wystawy, podnoszą rangę Podhala jako miasta kultury i sztuki, a nie tylko sportu. Przyciągają turystów, którzy szukają wrażeń, również poza szlakami górskimi. Regularnie organizowane wystawy, potwierdzają, że Zakopane jest nie tylko miejscem tradycji, ale także aktywnym centrum polskiej sztuki XX wieku i myśli awangardowej.

Jedną z głównych galerii jest Miejska Galeria Sztuki im. Władysława hr. Zamoyskiego. Jej patronem jest mecenas kultury, który odegrał kluczową rolę w wykupieniu dóbr zakopiańskich dla Polski. Długa tradycja placówki, związana jest również z Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych. Galeria działa nieprzerwanie od 1911 roku, promując sztukę nowoczesną i współczesną. To tu odbywają się wernisaże, spotkania autorskie, pokazy filmów, wieczory poezji oraz koncerty kameralne i okolicznościowe.

Drugą galerią, o której warto wspomnieć, jest Galeria Władysława Hasiora. Powstała w 1984 roku pod nadzorem samego artysty. Hasior przekształcił zaadaptowany, stary magazyn na swoje autorskie dzieło. Galeria ukazuje unikalne podejście artysty do materiałów, symboliki i kontrowersyjnych tematów, które budziły emocje w czasach PRL. Człowiek ten był jednym z najbardziej oryginalnych polskich rzeźbiarzy XX wieku.

Zakopane w sztuce

Podsumowując, muzea dbają o tożsamość Zakopanego. Chronią jego przeszłość, korzenie i tradycje. Zachowane pierwotne obiekty muzealne, tworzą historię oraz spójną stylistykę architektoniczną regionu. Galerie natomiast promują teraźniejszą i przyszłą, aktywność twórczą. Są ważnym elementem kultury oraz turystyki i wzmacniają wizerunek Zakopanego jako „Miasta Artystów”, miejsca, w którym sztuka była i jest, zawsze obecna.